Abstract
This paper first develops a theoretically motivated view of narrative as a special form of inferential, cooperative human communication, of the role that the past tense plays in the intersubjective coordination of narrators and readers, viz. that of ‘curtailing’ the immediate argumentative applicability of the represented situation, and of its relation to viewpoint management. In three case studies, it is subsequently shown how this helps to elucidate certain effects of present and past tense alternations in stories. While these effects are multi-faceted and highly text-specific, there is a common denominator of the use of the past tense in the dimension of narrator-reader communication in the narratives. The analysis supports an independently motivated conception of intersubjectivity that assigns a special status to ‘coordination with other minds’, apart from senders and addressees.
Acknowledgements
I thank two anonymous reviewers, the editors of this issue, and John Newman, the Editor-in-Chief for the Special Issue, for substantial comments on a previous version; these have led to a number of clarifications and improvements. The usual disclaimers apply.
Appendix: Original Dutch fragments
Minco (1983)
Het staat vast dat de twee monteurs van gemeentewerken zich die donderdagochtend niet zoals anders regelrecht van het centraal ketelhuis naar hun werk begaven, maar onderweg eerst aanlegden bij De Salamander. ’s Nachts had het flink gevroren,[…].
Het kan zijn dat ze het nog te koud of te donker vonden voor het karwei dat ze moesten uitvoeren; het is ook mogelijk dat het kwam door de reactie van Baltus, die achter het stuur zat en als vanzelf op zijn rem trapte toen hij bij het passeren van het koffiehuis de tl-buizen boven de toog zag aanflitsen.
Arends (1972)
Het is 1 september 1968. Maar mijnheer Koopman slaapt nog. Hij is nu 79 jaar. Het is waar dat mijnheer Koopman de lastigste heer van het huis is. Hij is licht dement. Maar dat neemt niet weg dat hij zich over het algemeen dwars gedraagt. Hij gehoorzaamt slecht en kan ’s avonds niet in bed blijven. Als de andere heren al slapen, scharrelt hij nog over de zaal en keert asbakken, die er nog staan, en prullenmanden om.
Elsschot (1934)
Eerst toonde hij mij een strooibiljet van een bioscoop dat ze hem onderweg in de hand hadden gestopt, vond eindelijk het ministerieel formulier dat zijn levensader afsneed en vroeg wat hij doen moest.
En hem gelijk gevend kreeg ik hem tot aan de straatdeur, toen hij zich plotseling op zijn kromme pikkels omkeerde.
Daar hij te oud is om bommen te gooien, gaf ik hem den raad zijn krot te verkoopen en ’t geld op te zuipen. Hij krijgt zijn pensioen dan zeker terug. Maar hij is koppig…
Ik zei nu maar dat de vreemdeling de hand van Adele gevraagd had en dat ik wilde weten of zij in dat huwelijk toestemde.
Het pakte haar zóó dat zij ging zitten en toen moest ik van ’t gebeurde verslag geven tot op den draad.
En wat heb je geantwoord?’.
Dat ik er met jou en Adele moest over spreken.’
Zij kijkt naar den grond en denkt intens. Zóó moet op Buitenlandsche Zaken nagedacht worden als er oorlog dreigt. […]
Heb je dan niet gevraagd…’
Zij gaat niet verder. Zeker begrijpt zij dat ik niets gevraagd heb, heelemaal niets. Dat ik te vodachtig ben om in zoo’n geval wat dan ook te vragen.
Ik stop een pijp maar voel mij niets op mijn gemak als ik haar den rug toekeer om ze op te steken.
Ik trok voorzichtig mijn jas uit en hield mij dan even koest, waarop ik hoorde dat er in de huiskamer een discussie aan den gang was tusschen Adele, Ida en mijn vrouw.
Toe nou, Adele, in ’t wit. Dan zal ik je sleep dragen’ smeekt Ida.
Dat hangt er van af of zijn ouders komen of niet’ zegt mijn vrouw.
‘Komen zij, dan moet je in de kerk trouwen en dan kan het haast niet anders. Maar komen zij niet […]. Vraag eens aan Bennek wat hij er van denkt.’
Goed, moederlief’ zingt Adele.
Wat mag er aan de hand zijn? ’t Lijkt wel een repetitie van een operette.
Ik sta al een tijd in de huiskamer voor dat Ida mij in de gaten krijgt.
God, daar is Pa’ roept zij.
References
Boven, Erica van & Gillis Dorleijn. 2013 [1999]. Literair mechaniek. Inleiding tot de analyse van verhalen en gedichten. [Literary mechanics. Introduction to the analysis of stories and poems.] Bussum: Uitgeverij Coutinho.Search in Google Scholar
Clark, Herbert H. 1996. Using language. Cambridge: Cambridge University Press.10.1017/CBO9780511620539Search in Google Scholar
Clark, Herbert H. 2016. Depicting as a method of communication. Psychological Review 123. 324–347.10.1037/rev0000026Search in Google Scholar
Daalder, Saskia & Arie Verhagen. 1993. Dutch tenses and the analysis of a literary text. The case of Marga Minco’s De val’. In Robert S. Kirsner (ed.), The low countries and beyond, 139–150. Lanham, MD: University Press of America.Search in Google Scholar
Dancygier, Barbara. This issue. Proximal and distal deictics and the construal of narrative time.Search in Google Scholar
Dancygier, Barbara & Lieven Vandelanotte. 2016. Discourse viewpoint as network. In Barbara Dancygier, Lu Wei-Lun & Arie Verhagen (eds.), Viewpoint and the fabric of meaning. Form and use of viewpoint tools across languages and modalities, 13–40. Berlin/Boston: De Gruyter Mouton.10.1515/9783110365467-003Search in Google Scholar
Declerck, Renaat. 2003. How to manipulate tenses to express a character’s point of view. Journal of Literary Semantics 32. 85–112.10.1515/jlse.2003.014Search in Google Scholar
Dennett, Daniel C. 1987. The intentional stance. Cambridge, MA: MIT Press.Search in Google Scholar
Du Bois, John W. 2007. The stance triangle. In Robert Englebretson (ed.), Stancetaking in discourse. Subjectivity, evaluation, interaction, 139–182. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.10.1075/pbns.164.07duSearch in Google Scholar
Fleischman, Suzanne. 1990. Tense and narrativity. From medieval performance to modern fiction. Austin, TX: University of Texas Press.10.7560/780903Search in Google Scholar
Fludernik, Monika. 2003. Chronology, time, tense and experientiality in narrative. Language and Literature 12. 117–134.10.1177/0963947003012002295Search in Google Scholar
Garvey, Catherine & Thayer L. Kramer. 1989. The language of social pretend play. Developmental Review 9. 364–382.10.1016/0273-2297(89)90035-XSearch in Google Scholar
Geurts, Bart & Paula Rubio‐Fernández. 2015. Pragmatics and processing. Ratio 28. 446–469.10.1111/rati.12113Search in Google Scholar
Janzen, Terry. This issue. Shared spaces, shared mind: Connecting past and present viewpoints in American sign language narratives.Search in Google Scholar
Kaper, Willem. 1980. The use of the past tense in games of pretend. Journal of Child Language 7. 213–215.10.1017/S0305000900007133Search in Google Scholar
Lodge, K. R. 1979. The use of the past tense in games of pretend. Journal of Child Language 6. 365–369.10.1017/S0305000900002361Search in Google Scholar
Mercier, Hugo & Dan Sperber. 2017. The enigma of reason. A new theory of human understanding. Cambridge, MA: Harvard University Press.10.4159/9780674977860Search in Google Scholar
Nijk, Arjan. This issue. Bridging the gap between the near and the far: Displacement and representation.Search in Google Scholar
Onrust, Margreet, Arie Verhagen & Rob Doeve. 1993. Formuleren. [Formulation] Houten/Zaventem: Bohn Stavleu Van Loghum.10.1007/978-90-313-9474-6Search in Google Scholar
Sanders, José & van Krieken Kobie. This issue. Traveling through narrative time: How tense and temporal deixis guide the representation of time and viewpoint in news narratives.Search in Google Scholar
Schaerlaekens, A. M. 1977. De taalontwikkeling van het kind: Een oriëntatie in het Nederlandstalig onderzoek [The linguistic development of the child: An orientation into Dutch language research]. Groningen: Wolters-Noordhoff.Search in Google Scholar
Tomasello, Michael. 2008. Origins of human communication. Cambridge, MA: The MIT Press.10.7551/mitpress/7551.001.0001Search in Google Scholar
van Duijn, Max J. 2016. The lazy mindreader. A humanities perspective on mindreading and multiple-order intentionality. Leiden: Leiden University PhD dissertation.Search in Google Scholar
van Duijn, Max J. & Arie Verhagen. 2019. Beyond triadic communication: A three-dimensional conceptual space for modeling intersubjectivity. Pragmatics and Cognition.10.1075/pc.18004.duiSearch in Google Scholar
Verhagen, Arie. 2005. Constructions of intersubjectivity. Discourse, syntax, and cognition. Oxford: Oxford University Press.Search in Google Scholar
Verhagen, Arie. 2008. Intersubjectivity and explanation in linguistics – A reply to Hinzen and Van Lambalgen. Cognitive Linguistics 19. 125–143.10.1515/COG.2008.007Search in Google Scholar
Verhagen, Arie. 2015. Grammar and cooperative communication. In Ewa Dąbrowska & Dagmar Divjak (eds.), Handbook of cognitive linguistics (handbooks of linguistics and communication science 39), 232–252. Berlin/Boston: De Gruyter Mouton.10.1515/9783110292022-012Search in Google Scholar
Literary works cited
Arends, Jan. 1972. Het ontbijt. In Jan Arends (ed.), Keefman. Amsterdam: De Bezige Bij. Reprinted in J. Zwagerman (ed.). 2005. De Nederlandse en Vlaamse literatuur vanaf 1880 in 250 verhalen [Dutch and Flemish literature since 1880 in 250 stories], 695–704. Amsterdam: Prometheus. Translated as “Breakfast”, in Richard Huijing (ed.). 1993. The Dedalus book of Dutch fantasy, 24–37. Sawtry: Dedalus.Search in Google Scholar
Bates, H. E. 1972. The Tiger Moth. In H. E. Bates. 2015. The song of the wren. London etc.: Bloomsbury Reader (e-book).Search in Google Scholar
Elsschot, Willem. 1934. Tsjip. Forum 3. 640–649, 704–722, 860–884, 913–920, 1097–1106. Reprinted in Willem Elsschot. 1957. Verzameld Werk [Collected works], 481–548. Amsterdam: Van Kampen en zoon. Published online at http://dbnl.nl/tekst/elss001tsji01_01/.Search in Google Scholar
Elsschot, Willem. 1946. Het dwaallicht [The will-o’-the-wisp]. Amsterdam: Van Kampen en zoon. Reprinted in Willem Elsschot. 1957. Verzameld Werk [Collected works], 689–722. Amsterdam: Van Kampen en zoon.Search in Google Scholar
Minco, Marga. 1983. De Val [The fall]. Amsterdam: Bert Bakker.Search in Google Scholar
© 2019 Walter de Gruyter GmbH, Berlin/Boston
