Abstract
The aim of this study was to analyze the innovations of the Basque in the Salazar Valley, which is located in northeastern Navarre, and compare them with those of the Continental Basque Country in order to try to obtain chronological and geolinguistic information on the innovations of the wide eastern Basque Country. To achieve my purpose, I drew upon descriptions of the Basque dialect spoken in the Salazar Valley. This study analyzed texts dating from the 16th, 17th, 18th and 19th centuries from the Continental Basque Country as well as samples from the last two centuries from the Navarrese Pyrenees. The data collected from this region were examined with regard to the behavior of the isoglosses within the Continental Basque Country in earlier stages. I examined innovations with particular attention to what geographical diffusion model they showed and how far they spread. In addition, I analyzed what isogloss boundaries are recurrent and what innovations were transferred from the Pyrenees toward Navarre. I found that the Basque spoken in Lower Navarre has undergone change that has spread toward Labourd. Regarding contact with other dialects, it shares features with Labourdin to the west, and with Souletin to the east. On the assumption that Lower Navarre and Labourd have recently converged, a future hypothesis to test would be whether Lower Navarre merged with Soule in earlier stages.
References
Abaitua, Joseba K. 2018. Patrones geolingüísticos, áreas dialectales y cronologías absolutas del EHHA. Fontes Linguae Vasconum 126:283‒322.10.35462/FLV126.2Search in Google Scholar
Abaitua, Joseba K. 2020. Periodización dialectal y cronología de algunos guipuzcoanismos del EHHA. In Eibartik Zuberoara euskalkietan barrena. Koldo Zuazori gorazarre, 33–56, eds. Iñaki Camino, Xabier Artiagoitia, Irantzu Epelde & Koldo Ulibarri. Bilbao: University of the Basque Country.Search in Google Scholar
Allières, Jacques. 1981. La dialectologie basque. In Euskal linguistika eta literatura: bide berriak, 103‒113. Bilbao: University of Deusto.Search in Google Scholar
Aranzadi Zientzia Elkartea. 1984‒1990. Euskalerriko atlas etnolinguistikoa [EAEL]. Saint Sebastian: Aranzadi.Search in Google Scholar
Ariztimuño, Borja. 2013. Euskal aditz jokatuaren osaeraz eta jatorriaz zenbait ohar. In 3rd Conference of the Luis Michelena Chair, 41‒60, eds. Ricardo Gómez, Joaquín Gorrochategui, Joseba A. Lakarra & Céline Mounole. Bilbao: University of the Basque Country.Search in Google Scholar
Artola, Koldo. 2003. Zaraitzuera aztertzeko ekarpen berriak (2 - Eaurta: jarraipena). Fontes Linguae Vasconum 92:77‒113.10.35462/flv92.4Search in Google Scholar
Artola, Koldo. 2004. Zaraitzuera aztertzeko ekarpen berriak (5 - Otsagi: ahozko testuak). Fontes Linguae Vasconum 95:5‒52.10.35462/flv95.1Search in Google Scholar
Aurrekoetxea, Gotzon, Iñaki Gaminde, José Luis Ormaetxea & Xarles Videgain. 2019. Euskalkien sailkapen berria. Bilbao: University of the Basque Country.Search in Google Scholar
Azkue, Resurrección María. 1931. Particularidades del dialecto roncalés. Euskera 12:207‒406.Search in Google Scholar
Azkue, Resurrección María. 1969 [1925]. Morfología Vasca. Bilbao: La gran enciclopedia vasca.Search in Google Scholar
Bergs, Alexander. 2012. The Uniformitarian Principle and the risk of anachronisms in language and social history. In The Handbook of Historical Sociolinguistics 80‒98. Oxford: Blackwell.10.1002/9781118257227.ch5Search in Google Scholar
Bonaparte, Louis-Lucien. 1869. Carte des sept provinces basques, montrant la délimitation actuelle de l’euscara. London.Search in Google Scholar
Bonaparte, Louis-Lucien. 1872. Études sur les trois dialectes basques des vallées d’Aezcoa, de Salazar et de Roncaltels qu’ils sont parlés à Aribe, à Jaurrieta et à Vidangoz. London.Search in Google Scholar
Bowern, Claire & Harold Koch. 2004. Introduction: subgrouping methodology in historical linguistics. In Australian languages. Classification and the comparative method, 1‒15, eds. Claire Bowern & Harold Koch Amsterdam/Philadelphia: Benjamins.10.1075/cilt.249Search in Google Scholar
Britain, David. 2004 [2002]. Space and spatial diffusion. In The handbook of language variation and change, 603-637. Malden, MA-Oxford: Blackwell.10.1002/9780470756591.ch24Search in Google Scholar
Camino, Iñaki. 1997. Aezkoako euskararen azterketa dialektologikoa. Pamplona: Government of Navarre.Search in Google Scholar
Camino, Iñaki. 2003. Hego-nafarrera. Pamplona: Government of Navarre.Search in Google Scholar
Camino, Iñaki. 2008. Nafarroa Behereko euskara zaharra. Anuario del Seminario de Filología Vasca Julio de Urquijo 42.1:101‒169.Search in Google Scholar
Camino, Iñaki. 2009. Mugako hiztun eta aldaerak ipar-mendebaleko Zuberoan. Fontes Linguae Vasconum 111:153‒218.10.35462/flv111.1Search in Google Scholar
Camino, Iñaki. 2011. Ekialdeko euskararen iraganaz. In Euskal dialektologia: lehena eta oraina, 87‒153, ed. Irantzu Epelde Bilbao: University of the Basque Country.Search in Google Scholar
Camino, Iñaki. 2013. Alphonsa Rodriguez Jesusen Compagnhaco aitaren guiristhinho perfeccioniaren praticaren pparte bat (1782). Edizioa eta azterketaAnuario del Seminario de Filología Vasca Julio de Urquijo 47.1. Bilbao: Euskaltzaindia.Search in Google Scholar
Camino, Iñaki. 2016. Amiküze eskualdeko heskuara. Bilbao: Euskaltzaindia.Search in Google Scholar
Chela-Flores, Godsuno. 2013. The situation of dialectologists within the new integrated linguistics: the case of Atlantic Spanish. DiG 21:107‒122.10.1515/dialect-2013-0010Search in Google Scholar
Chela-Flores, Godsuno. 2020. El paradigma de la prototipicidad sociocomunal y el español de los Estados Unidos. Glosas 9.9:30‒46.Search in Google Scholar
Company, Concepción. 1987. Review. Y. Malkiel. 1983. Alternatives to the classic dichotomy Family Tree/Wave theory. The Romance evidence. Anuario de Letras 25:320‒334.10.1017/S0954586700002615Search in Google Scholar
Coyos, Jean-Baptiste. 1999. Le parler basque souletin des Arbailles. Une approche de l’ergativité. Paris: L’Harmattan.Search in Google Scholar
Coyos, Jean-Baptiste. 2007. Xiberotarra. Zuberera. Le dialecte souletin. Saint Sebastian: Elkar.Search in Google Scholar
Estornés Lasa, José. 1985. Zoilo’ren uzta. La cosecha de Zoilo. Fontes Linguae Vasconum 45:31‒93.Search in Google Scholar
Etxepare, Bernard. 1980 [1545]. Linguae vasconum primitiae. ed. Patxi Altuna. Bilbao: Mensajero.Search in Google Scholar
Euskaltzaindia /Royal Academy of the Basque Language. 2014. Euskal Herri Hizkeren Atlasa [EHHA], vol. 6. Bilbao: Royal Academy of the Basque Language.Search in Google Scholar
François, Alexandre. 2015. Trees, waves and linkages. In The Routledge handbook of historical linguistics, 161‒189. Londres: Routledge.Search in Google Scholar
François, Alexandre. 2017. Méthode comparative et chaînages linguistiques: pour un modèle diffusionniste en généalogie des langues. In Diffusion: implantation, affinités, convergence, 43‒82, ed. Jean-Léo Léonard. Lovaina: Peeters.Search in Google Scholar
Gąsiorowski, Piotr. 1999. The tree of language: a cladistic look at the genetic classification of languages. DiG 7:39‒57.10.1515/dig.1999.1999.7.39Search in Google Scholar
Gil, Benito. 1827. Doctrina uscaras D[o]n Benito Gil escrivituric vere gobernuarendaco Yzallen, avenduaren amalaurgarrenean, urte mila zazpitan eun eta ogei eta zazpietan. In Bonaparte ondareko eskuizkribuak. Zaraitzera, 213‒240, eds. Rosa Miren Pagola, Itziar Iribar & Juan José Iribar 1987. Bilbao: University of Deusto.Search in Google Scholar
Gregory, Derek & John Urry (eds.). 1985. Social relations and spatial structures. Hong Kong: Macmillan.10.1007/978-1-349-27935-7Search in Google Scholar
Hoenigswald, Henry M. 1966. Criteria for the subgrouping of languages. In Ancient Indo-European dialects, 1‒12, eds. Henrik Birnbaum & Jaan Puhvel. Berkeley-Los Angeles: University of California Press.10.1525/9780520312418-002Search in Google Scholar
Hoenigswald, Henry M. 1973. The comparative method. Current trends in Linguistics 11:51‒62. The Hague-Paris: Mouton.10.1515/9783111418797-005Search in Google Scholar
Intxauspe, Emmanuel. 1978 [1857]. Dialogues basques souletins accompagnés de deux traductions, espagnole et française. Saint Sebastian: Hordago.Search in Google Scholar
Intxauspe, Emmanuel. 1979 [1858]. Le verbe basque. Saint Sebastian: Hordago.Search in Google Scholar
Iñigo, Patxi, Patxi Salaberri & Juan José Zubiri. 1995. -ki aditz-atzizkiaren gainean. Fontes Linguae Vasconum 69:243‒295.Search in Google Scholar
Jacques, Guillaume & Johhan-Mattis List. 2019. Save the Trees: Why We Need Tree Models in Linguistic Reconstruction (and When We Should Apply Them). Journal of Historical Linguistics 9:128‒166.10.1075/jhl.17008.matSearch in Google Scholar
Kalyan, Siva & Alexandre François. 2018. Freeing the Comparative Method from the Tree Model. A Framework for Historical Glottometry. In Let’s talk about trees: genetic relationships of languages and their philogenic representation, 59‒89, eds. Ritsuko Kikusawa & Lawrence A. Reid. Osaka: National Museum of Ethnology.Search in Google Scholar
Lacombe, Georges. 1924a. La langue basque. In Les langues du monde par un groupe de linguistes, 319‒326, eds. Antoine Meillet & Marcel Cohen. Paris: Champion.Search in Google Scholar
Lacombe, Georges. 1924b. Quelques mots sur les versions basques du Cantique des Cantiques. Revista Internacional de los Estudios Vascos 15:197‒208.Search in Google Scholar
Lacombe, Georges. 1932. Lettres du Prince Louis-Lucien Bonaparte à Don Arturo Campión. Revista Internacional de los Estudios Vascos 23:192‒198.Search in Google Scholar
Lafon, René. 1999. Vasconiana. Bilbao: Euskaltzaindia.Search in Google Scholar
Lakarra, Joseba A. 1986. Bizkaiera zaharra euskalkien artean. Anuario del Seminario de Filología Vasca Julio de Urquijo 20:639‒682.Search in Google Scholar
Lakarra, Joseba A. 2011. Gogoetak euskal dialektologia diakronikoaz: Euskara Batu Zaharra berreraiki beharraz eta haren banaketaren ikerketaz. In Euskal dialektologia: lehena eta oraina, 155‒241, ed. Irantzu Epelde. Bilbao: University of the Basque Country.Search in Google Scholar
Lakarra, Joseba A., Julen Manterola & Iñaki Segurola. 2019. Euskal hiztegi historikoetimologikoa (EHHE-200). Bilbao: Euskaltzaindia.Search in Google Scholar
Larrea, Jose Maria & Pedro Diez de Ultzurrun. 1985. Nafarroako euskal idazleak (I). Pamplona: Pamiela.Search in Google Scholar
Lehmann, Winfred P. 1966. The grouping of the Germanic languages. In Ancient Indo-European dialects, 13‒27, eds. Henrik Birnbaum & Jaan Puhvel. Berkeley-Los Angeles: University of California Press.10.1525/9780520312418-003Search in Google Scholar
Lopez-Mugartza, Juan Karlos. 2008. Erronkari eta Ansoko toponimiaz. Bilbao: Euskaltzaindia.10.35462/flv105.2Search in Google Scholar
Manterola, Julen. 2015. Towards a history of Basque morphology: articles and demonstratives. PhD thesis of the University of the Basque Country.Search in Google Scholar
Michelena, Luis. 1964. Sobre el pasado de la lengua vasca. Saint Sebastian: Auñamendi. 2º edn. In:Sobre historia de la lengua vasca. Saint Sebastian:ASJU annexes 10 (1988), 1‒73.Search in Google Scholar
Michelena, Luis. 1976. La fragmentación dialectal: conocimientos y conjeturas. Revista Española de Lingüística 6:309‒324.Search in Google Scholar
Michelena, Luis. 1977 [1961]. Fonética histórica vasca. Saint Sebastian: Provincial Council of Gipuzkoa.Search in Google Scholar
Michelena, Luis. 1981. Lengua común y dialectos vascos. Anuario del Seminario de Filología Vasca Julio de Urquijo 15:289‒313.Search in Google Scholar
Michelena, Luis. 1982. Un catecismo salacenco. Fontes Linguae Vasconum 39:21‒42.Search in Google Scholar
Monteano, Peio J. 2010. La guerra de Navarra (1512–1529). Crónica de la conquista española. Pamplona: Pamiela.Search in Google Scholar
Monteano, Peio J. 2017. El iceberg navarro. Euskera y castellano en la Navarra del siglo XVI. Pamplona: Pamiela.Search in Google Scholar
Oihenart, Arnaud. 1638. Notitia utriusque Vasconiae, tum ibericae, tum aquitanicae. Paris: Sebastiani Cramoisy.Search in Google Scholar
Oihenart, Arnaud. 1657. Les proverbes basques recueillis par le Sd’Oihenart, plus les poesies basques du mesme auteur. Paris: no publisher given.Search in Google Scholar
Oyharçabal, Bernard. 1991. La pastorale souletine:édition critique de Charlemagne Saint Sebastian: Provincial Council of Gipuzkoa.Search in Google Scholar
Padilla, Manuel. 2017. Analyse diachronique du dialecte souletin: XVIe–XIXe siècles. PhD thesis of the University of the Basque Country.Search in Google Scholar
Pagola, Rosa Miren, Itziar Iribar & Juan Jose Iribar. 1997. Bonaparte ondareko eskuizkribuak. Zaraitzera. Bilbao: University of Deusto.Search in Google Scholar
Pawley, Andrew. 1999. Chasing rainbows: implications for the rapid dispersal of Austronesian languages for subgrouping and reconstruction. In Selected papers from eighth international conference on Austronesian linguistics, 95‒138, eds. Elizabeth Zeitoun & Paul Jen-kuey Li. Taipei: Academica Sinica.Search in Google Scholar
Peillen, Txomin. 1992. Zubereraren bilakaeraz ohar batzuk. In Proceedings of International Congres on Dialectology, 247‒272, eds. Gotzon Aurrekoetxea & Xarles Videgain. Bilbao: Euskaltzaindia.Search in Google Scholar
Petit, Daniel. 2007. Archaïsme et innovation dans les langues indo-européennes. Mémoires de la Société de Linguistique de Paris 15:13‒55.Search in Google Scholar
Phan, John. 2011. Re-examining tree-based models of evolution: issues of areal diffusion and convergence in dialectal continua. Paper given on the 20th International Conference on Historical Linguistics (ICHLXX), July 25–30, 2011, Osaka, Japan.Search in Google Scholar
Pisani, Vittore. 1952. Parenté linguistique. Lingua 3:3‒16.10.1016/0024-3841(52)90002-8Search in Google Scholar
Pred, Allan. 1985. The social becomes the spatial, the spatial becomes the social: enclosures, social change and the becoming of places in Scåne. In Social relations and spatial structures, 337–365, eds. Derek Gregory & John Urry. Hong Kong: Macmillan.10.1007/978-1-349-27935-7_14Search in Google Scholar
Pulgram, Ernst. 1964. Structural comparison, diasystems, and dialectology. Linguistics 4:66‒82.10.1515/ling.1964.2.4.66Search in Google Scholar
Salaberri Zaratiegi, Patxi. 1996. Toponimia eta dialektologiaren arteko harremanen inguruan: Artaxonako jabego genitiboaz eta bestez. Fontes Linguae Vasconum 72:223‒234.Search in Google Scholar
Samper, Pedro José. 1869. Jesucristo gure Jaunaren Evangelio sandua segun San Mateo. In Bonaparte ondareko eskuizkribuak. Zaraitzera, 15‒81, eds. Rosa Miren Pagola, Itziar Iribar & Juan José Iribar. 1987. Bilbao: University of Deusto.Search in Google Scholar
Santazilia, Ekaitz. 2016. Zaraitzueraren lekukotasunak XVIII. mende bukaeran: hiru testu zahar eta autore berri bat. Fontes Linguae Vasconum 121:67‒120.10.35462/flv121.2Search in Google Scholar
Senn, Alfred. 1966. The relationships of Baltic and Slavic. In Ancient Indo-European dialects, 139‒151, eds. Henrik Birnbaum & Jaan Puhvel. Berkeley-Los Angeles: University of California Press.10.1525/9780520312418-010Search in Google Scholar
Southworth, Franklin C. 1964. Family-tree diagrams. Language 40:557‒565.10.2307/411938Search in Google Scholar
Stiles, Patrick V. 2013. The pan-West Germanic isoglosses and the sub-reationships of West Germanic to other branches. North- Western European language Evolution 66:5‒38.10.1075/nowele.66.1.02stiSearch in Google Scholar
Suarez d’Aulan, L.-M. c. 1740. Catichima edo fediaren eta guiristino-eguien explicacione laburra. Pau: G. Dugue’ eta J. Desbaratz, liburu saldçaliaren imprimeriatic.Search in Google Scholar
Tosco, Mauro. 2000. Is there an “Ethiopian language area”? Anthropological linguistics 42:329‒365.Search in Google Scholar
Uhlenbeck, Christianus Cornelius. 1947. Les couches anciennes du vocabulaire basque. Eusko-Jakintza 1:543–581.Search in Google Scholar
Urgell, Blanca. 2015. Tartas eta Leizarraga berrikusiak edo nola aldatzen duen historia ikertzailearen begiradak. In Ibon Sarasola. Homenaje, 647‒663, eds. Beatriz Fernández & Pello Salaburu. Bilbao: University of the Basque Country.Search in Google Scholar
Urgell, Blanca. 2018. Zer da lehenago, aditzoina ala partizipioa? Oharrak euskararen kronologiarako. Anuario del Seminario de Filología Vasca Julio de Urquijo 52. 1/2:777‒816.10.1387/asju.20229Search in Google Scholar
Urgell, Blanca. 2020. Arabako euskara zer da? Gogoetak euskalkien mugez eta haien sailkapenaz. In Eibartik Zuberoara euskalkietan barrena. Koldo Zuazori gorazarre, 701‒735, eds. Iñaki Camino, Xabier Artiagoitia, Irantzu Epelde & Koldo Ulibarri Bilbao: University of the Basque Country.Search in Google Scholar
Urrestarazu, Iñigo. 2021. Gogoetak Euskara Batu Zaharraren hausturaz. Master’s thesis from the University of the Basque Country.Search in Google Scholar
Watkins, Calvert. 1966. Italo-Celtic revisited. In Ancient Indo-European dialects, 29‒ 50, eds. Henrik Birnbaum & Jaan Puhvel. Berkeley-Los Angeles: University of California Press.10.1525/9780520312418-004Search in Google Scholar
Weinreich, Uriel, William Labov & Marvin Irvin Herzog. 1975 [1968]. Empirical foundations for a theory of language change. In Directions for historical linguistics, 95–195, eds. Winfred Philipp Lehmann & Yakov Malkiel. Austin & London: University of Texas Press.Search in Google Scholar
Yrizar, Pedro. 1981. Contribución a la dialectología de la lengua vasca (1 & 2). Saint Sebastian: Gipuzkoako Aurrezki Kutxa Probintziala.Search in Google Scholar
Zuazo, Koldo. 1989. Zubereraren sailkapenerako. Anuario del Seminario de Filología Vasca Julio de Urquijo 23:609‒650.Search in Google Scholar
Zuazo, Koldo. 1998a. Euskalkiak. Gaur. Fontes Linguae Vasconum 78:191‒233.10.35462/flv78.1Search in Google Scholar
Zuazo, Koldo. 1998b. Arabako euskara. In El euskara alavés. Estudios y textos, 125‒ 189, eds. Henrike Knörr & Koldo Zuazo Vitoria: Basque Parliament.Search in Google Scholar
Zuazo, Koldo. 2003. Euskalkiak. Herriaren lekukoak. Saint Sebastian: Elkar.Search in Google Scholar
Zuazo, Koldo. 2010. El euskera y sus dialectos. Irun: Alberdania.Search in Google Scholar
Zuazo, Koldo. 2013. The Dialects of Basque. Reno: Center for Basques Estudies.Search in Google Scholar
Zuazo, Koldo. 2014. Euskalkiak. Saint Sebastian: Elkar.Search in Google Scholar
© 2021 Walter de Gruyter GmbH, Berlin/Boston